Miri (1): Tanah Tumpahku

Sebuah Pemerhatian Peribadi


Miri telah diisytihar sebagai Bandaraya kedua negeri Sarawak pada 20 Mei 2005 yang lalu. Semenjak itu, pembangunan berjalan dengan begitu pesat. Lebih banyak kawasan perumahan dibuka, premis perniagaan dibina dan berlaku penghijrahan yang besar daripada kawasan lain ke bandaraya ini.

Setakat statistik yang diperoleh penulis – iaitu sewaktu pilihanraya 1998 komposisi penduduk Miri adalah 60% Cina, kira-kira 20% Melayu (atau Islam) dan selebihnya adalah kaum lain. Walaupun majoriti penduduk adalah daripada kaum Cina, namun keharmonian dan kesantunan masih hangat dirasa.

Dengan meningkat umur, penulis sedar sejak di bangku persekolahan bahawa umat Islam Sarawak adalah minoriti. Kuantiti ini adalah dalam purata 20% daripada keseluruhan orang Sarawak di seluruh negeri. Ini pun termasuk orang Islam daripada Semenanjung Malaysia yang terlibat dalam sektor pendidikan, tentera, polis ataupun sebagai jurutera di syarikat petroleum (Shell dan Petronas). Unik di Miri khususnya ataupun di Sarawak amnya, ‘Islam’ menjadi ukuran, bukan bangsa. Kerana penganut Islam di negeri ini terdiri daripada pelbagai kaum (majoriti adalah Melayu, Melanau, Kedayan, Jati Mirek dan kaum lain). Maka, dalam memperkatakan ‘orang Islam’, tidak dapat disamakan dengan ukuran seperti di Semenanjung Malaysia. Di sana, boleh dianggap ‘Melayu’ adalah Islam. Maka, kuantiti ‘Melayu’ secara kasar boleh menggambarkan kuantiti umat Islam.

Namun yang demikian, dalam kuantiti umat Islam Miri yang minoriti, umat ini dibayangi dengan pelbagai isu seperti isu pendidikan, sosial, tanah dan pelbagai isu yang lain.

Terdetik kebimbangan semenjak kebelakagan ini. Perubahan mendadak berlaku ketara dengan mata sendiri. Petempatan orang Islam semakin tersesar, terpinggir dan mengecil.

Mana tidaknya, empayar perniagaan tempatan yang memonopoli ekonomi mahu membuka kawasan baru. Mereka mampu membeli di mana sahaja yang mereka mahu.

Akibatnya, ada kawasan yang pernah menjadi petempatan asal penduduk hanya diiktiraf sebagai ‘setinggan’. Paling dekat, adalah perkampungan berhampiran rumah saya yang berumur lebih 30 tahun. Kampung ini merupakan petempatan berjajar di sepanjang tebing sungai Miri (sebelah Lutong). Jika diteliti dengan saksama, kampung-kampung ini akhirnya terasing dikelilingi oleh rumah-rumah mewah yang bertembok. Amat janggal sekali tatkala di hujung lorong taman perumahan ada beberapa rumah usang yang menanti masa untuk roboh.

Perubahan ketara juga diperhatikan di Kampung Luak. Kampung ini ialah kediaman keluarga orang Islam suku kaum Kedayan. Penulis pernah bersekolah di sana selama 3 tahun (1994-1997). Dahulunya terasa suasana kampung. Tetapi sekarang, semakin banyak rumah-rumah mewah (ataupun istana-istana) gah dibina di kaki bukit menghadap Laut Cina Selatan. Tanah di kawasan ini nyata semakin susut.

Beberapa kilometer daripada Kampung Luak pula ialah Kampung Lusut. Kampung ini juga didiami oleh orang Islam daripada suku kaum Kedayan. Dahulunya kawasan didominasi oleh rumah-rumah kampung. Tetapi kini, kampung tersebut telah membentuk satu ‘pulau’ dikelilingi oleh ‘lautan’ rumah baru.



Bagaimanakah nasib Kampung Lereng Bukit yang hampir terjual pada suatu masa dahulu? Bagaimanakah nasib Kampung Haji Wahid di Bukit Kanada? Bagaimanakah kawasan lain? Di manakah Kampung Dagang yang terletak di tengah-tengah bandar Miri? Adakah anda tahu akan kewujudan kampung orang Islam ini? Ya, mungkin tidak ada lagi dalam sebutan sesiapa. Saya mengetahui akan petempatan ini daripada penghuninya sendiri, yang terpaksa berpindah kerana ‘pembangunan.’ Walhal, mereka adalah penduduk asal tanah ini.



Bagaimanakah nasib Masjid Jamek Miri? Seandainya tidak kerana tanah wakaf, nescaya, tidak akan ada lagi azan berkumandang dari masjid bersejarah ini. Kerana sudah boleh dijangka, kemungkinan besar tanah itu pasti akan ‘disapu’ sekali.

Beberapa kawasan petempatan orang Islam yang lain juga diancam bahaya. Zon ini semakin mengecil ataupun terancam kehilangan sama sekali tempat tinggal mereka. Orang Islam kini nyata semakin tersesar. Di sebalik belenggu kemiskinan, keciciran dalam pendidikan, kurang penghayatan beragama, mampukah anak watan yang beragama Islam ini mengekalkan survival mereka?

Di manakah lagi tempat bumi dipijak? Kenapa harus menjadi pelarian di bumi sendiri? Ke manakah tujunya hasil bumi yang sepatutnya dinikmati oleh peribumi sekian bergenerasi? Adakah dimiliki oleh hanya sekumpulan kecil manusia yang mahukan tanah sekangkang kera ini? Ataupun ada orang lain yang mahu poket dan tabung keluarga mereka penuh melimpah-limpah?

Jangan salahkan orang lain akan keadaan ini. Ya, kita menderita kerana tangan-tangan kita sendiri, berat sekali menghayun mengibar panji kemengangan. Kita sebenarnya punyai kekuatan. Ayuh, mari kita muhasabah dan bergerak sama-sama! Kita sudah tidak ada masa lagi!

Berjasa Kepada Masyarakat


NOTA:
Petempatan orang Islam di Miri:
1. Kampung Bakam
2. Kampung Lusut
3. Kampung Luak
4. Kampung Wireless
5. Kampung Haji Wahid
6. Kampung Lereng Bukit
7. Kampung Tanjung Batu
8. Kampung Pujut Padang Kerbau
9. Kampung Pujut 2
10. Piasau
11. Kampung Piasau Utara
12. Kampung Pulau Melayu
13. Kampung Pengkalan
14. Kampung Senadin
15. Senadin
16. Permyjaya
17. Kampung Batu Satu

Banyak lagi petempatan ini masih dijejak... sebelum jejaknya hilang tidak bertanda...